یکی از خبرهای جالب نمایشگاه کامپیوتکس 2024 که نگاه‌ها را به سمت خود معطوف کرد، عرضه محصولات قدرتمندی در حوزه شبکه و سرور بود. یکی از چالش‌های بزرگی که کارشناسان شبکه و سرور دارند، جایگذاری تمام اسلات‌های رم DIMM در سرورهای مدرن با ۱۲ کانال DDR5 در هر سوکت و طراحی ۲ رم در هر کانال است که تا حدودی همراه عملکرد را کاهش می‌دهد. همان‌گونه که در ادامه مشاهده خواهیم کرد افزودن ماژول‌های بیشتر به سرورها از منظر فنی چندان رایگان نیست و راندمان کمی کاهش پیدا می‌کند. همچنین، دستیابی به 48 اسلات DIMM در قالب یک سرور 2 یونیت کار چندان ساده‌ای نیست، اما شرکت گیگابایت با عرضه یک سرور مبتنی بر سرور ای‌ام‌دی موفق شده است تا چینش اسلات‌های رم DDR5 را به گونه‌ای بچرخاند که در یک فضای استاندارد 2 یونیت (2U) قرار بگیرند.
2DPC یا دو ماژول رم در هر کانال چیست؟
در پردازنده‌های مدرن، هر کانال حافظه DDR می‌تواند تا دو ماژول رم DIMM را در خود جای دهد، اما نکته‌ای وجود دارد. به طور معمول، ماژول اول پهنای باند حافظه را از یک کانال فعال‌شده تامین می‌کند، اما ماژول دوم در هر کانال برای افزایش ظرفیت حافظه مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این‌حال، 2DPC روی دیگری دارد که پهنای باند حافظه است. اضافه کردن ماژول رم دوم در اکثر سرورها «رایگان» نیست، افزایش ظرفیت هزینه‌ای دارد. این هزینه با افت عملکرد همراه است. در تصویر زیر، بررسی عمیق نسل چهارم پردازنده‌های اینتل زئون lable Sapphire Rapids را مشاهده می‌کنید.
با تمرکز روی پشتیبانی حافظه، نقل قولی در اسلاید وجود دارد که حائز اهمیت بوده و به شرح زیر است:
۸ کانال DDR5
حداکثر ۴۸۰۰ مگاهرتز (۱ ماژول رم در هر کانال)
حداکثر ۴۴۰۰ مگاهرتز (۲ ماژول رم در هر کانال)
این حرف به این معنا است که با رفتن از پیکربندی ۱ ماژول رم در هر کانال به ۲ ماژول، حدود ۸.۳ درصد از کل عملکرد حافظه را از دست می‌دهیم (نه فقط ماژول‌های اضافه شده بعد از ۸ عدد به ازای هر سوکت). ای‌ام‌دی این موضوع را در اسلایدهای پردازنده‌های AMD EPYC 9004 Genoa خود ذکر نمی‌کند، اما به طور مشابه، سرعت رم DDR5 را در حالت ۲ ماژول رم در هر کانال کاهش می‌دهد. بسیاری از فروشندگان برای مثال فقط به DDR4-4000 دست می‌یابند که معادل کاهش ۱۶.۷ درصدی عملکرد است.
با رفتن از پیکربندی ۱ ماژول رم در هر کانال به ۲ ماژول رم در هر کانال، حدود ۸.۳ درصد از کل عملکرد حافظه را از دست می‌دهیم. این افت عملکرد برای همه ماژول‌های رم صادق است، نه فقط ماژول‌های اضافه‌ای که بعد از ۸ عدد به ازای هر سوکت اضافه می‌کنیم. همان‌گونه که اشاره کردیم شرکت‌های ای‌ام‌دی و اینتل صراحتا به این موضوع اشاره نمی‌کنند، اما به طور مشابهی سرعت رم DDR5 در حالت ۲ ماژول رم در هر کانال کاهش پیدا می‌کند. فروشندگان دیگر نیز با این چالش روبرو هستند، برای نمونه زمانی که از رم DDR4-4000 استفاده می‌کنید، شاهد کاهش ۱۶.۷ درصدی عملکرد خواهید بود.
اکنون که در مورد چالش جایگذاری تمام اسلات‌های رم DIMM در سرورهای مدرن با ۱۲ کانال DDR5 در هر سوکت و طراحی ۲ رم در هر کانال (2DPC) آشنا شدیم، باید بدانیم که این موضوع با افزایش تعداد اسلات‌ها به یک چالش جدی تبدیل می‌شود. دو چالش اصلی، افت عملکرد سیستم 2DPC با 24 اسلات رم متصل به یک سوکت و مشکل دوم کمبود فضا است. با این‌حال، کارشناشان شرکت گیگابایت تصمیم گرفته‌اند بر این مشکل، از طریق عرضه سرور دو سوکتیِ Gigabyte R283-ZK0 که از پردازنده‌های AMD EPYC SP5 پشتیبانی می‌کند، غلبه کنند و چینش اسلات‌های رم DDR5 را به گونه‌ای قرار دهند که در یک فضای استاندارد 2 یونیت قرار بگیرند.
سرور R283-ZK0 گیگابایت
نمای جلوییِ Gigabyte R283-ZK0 برخلاف سایر سرورها، فقط ۸ جایگاه برای درایوهای NVMe و یک پنل بزرگ فن دارد که در تصویر زیر قابل مشاهده است.
هنگامی که در شاسی سرور را باز می‌کنم، یک اسلات CPU را در پشت و مقابل رایزرهای PCIe مشاهده می‌کنیم.
اگر از بالا به مادربورد نگاهی داشته باشید، با نوآوری‌های انجام شده از سوی گیگابایت روبرو می‌شویم. هر سوکت پردازنده مرکزی، 24 اسلات رم DDR5 RDIMM را پشتیبانی می‌کند. بنابراین، اگر این شاسی را با دو پردازنده AMD EPYC 9004 SP5 ترکیب کنیم، در مجموع به 48 اسلات رم DDR5 RDIMM می‌رسیم.
برای جای دادن تعداد زیادی اسلات رم در این مادربورد، پردازنده‌ها نمی‌توانند کنار هم قرار بگیرند. در عوض، مجموعه‌های نامنظمی از اسلات‌های رم شامل پیکربندی 6-2-4-4-2-2-4 اسلات وجود دارد. این اسلات‌ها در مادربورد با زاویه خاصی پیچ خورده‌اند تا امکان همپوشانی جزئی اسلات‌ها و سوکت‌ها فراهم شود.
کلام آخر
همان‌گونه که مشاهده می‌کنید، این سرور در مقایسه با نمونه‌های مشابه یک محصول قابل توجه است. در شرایطی که مادربورد سرور R283-ZK0 دسترسی به ۴۸ اسلات رم را امکان‌پذیر می‌کند، دو سوکت پردازنده فضای زیادی را در عمق سرور اشغال می‌کنند، به طوری که محل قرارگیری کارت‌های ورودی و خروجی پشتی روی اسلات‌های رم قرار می‌گیرد. اگرچه پردازنده‌های ۱۲ کاناله برای پهنای باند حافظه عالی هستند، ظرفیت حافظه چالش‌برانگیزتر است و به همین دلیل است که در سرورهای دو سوکت، کمتر شاهد طراحی‌هایی با این معماری هستیم. به راحتی قابل درک است که چگونه ۲۴ اسلات رم و یک سوکت پردازنده، بیش از نیمی از عرض بدنه سرور را اشغال می‌کنند، اما 48 اسلات DIMM در یک سرور 2 یونیت تحسین‌برانگیز است.
