تعریف DevSecOps
DevSecOps ترکیبی از توسعه (Development)، امنیت (Security) و عملیات (Operations) است و در حقیقت یک رویکرد فرهنگی، خودکارسازی و طراحی است که امنیت را به عنوان یک مسئولیت مشترک میان تیم‌های مختلف فناوری اطلاعات مورد توجه قرار می‌دهد. در دنیای امروز که فناوری‌های بومی ابری به سرعت در حال تغییر هستند، سیاست‌های امنیتی ثابت و چک‌لیست‌ها کارایی لازم را ندارند. بنابراین، امنیت باید مداوم و در هر مرحله از چرخه عمر برنامه‌ها و زیرساخت به شکل یکپارچه مورد توجه قرار گیرد. DevSecOps به معنای ایجاد خط‌مشی‌های امنیتی در فرآیند توسعه برنامه‌ها از ابتدا تا انتها است. با این تفکر، تیم‌های DevOps امنیت را برای محافظت از محیط‌های فناوری اطلاعات، داده‌ها و همچنین فرآیند یکپارچه‌سازی مداوم/تحویل مداوم (CI/CD) مورد توجه قرار می‌دهند. لازم به توضیح است که DevSecOps امنیت میکروسرویس‌ها در کانتینرها را نیز می‌شود.
DevSecOps چیست؟
DevSecOps، روشی نوآورانه در فرآیند توسعه نرم‌افزار است که امنیت را به عنوان یک عنصر جدایی‌ناپذیر در تمام مراحل چرخه عمر توسعه، از طراحی اولیه تا استقرار نهایی، در نظر می‌گیرد. با اتخاذ این رویکرد، DevSecOps امنیت را از یک مرحله پایانی و جداگانه به یک مولفه اساسی در فرآیند توسعه تبدیل می‌کند. در گذشته، رویکرد سنتی امنیت در توسعه نرم‌افزار، منجر به تاخیر در اتمام پروژه‌ها، افزایش هزینه‌ها و ریسک‌های امنیتی می‌شد، اما DevSecOps با خودکارسازی فرایندهای امنیتی و ایجاد یک فرهنگ مشترک میان تیم‌های توسعه، امنیت و عملیات، این چالش‌ها را برطرف کرده است. با ادغام امنیت در روش‌های Agile و DevOps، این رویکرد به تیم‌ها اجازه می‌دهد تا آسیب‌پذیری‌ها را به سرعت شناسایی و برطرف کنند و در نتیجه، نرم‌افزارهای امن‌تر و با کیفیت‌تری را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به بازار عرضه کنند.
مزایای کلیدی DevSecOps
DevSecOps از طریق یکپارچه‌سازی امنیت در تمام مراحل چرخه عمر توسعه نرم‌افزار، مزایای متعددی را برای سازمان‌ها به ارمغان می‌آورد. در یک نگاه کلی، DevSecOps به سازمان‌ها کمک می‌کند تا نرم‌افزارهای امن‌تر و با کیفیت‌تر را در زمان کوتاه‌تری تولید کنند، اما، این تمام ماجرا نیست و مزایای شاخص دیگری از طریق DevSecOps دست‌یافتنی است.
اولین مورد افزایش سرعت و چابکی در توسعه است. با خودکارسازی فرآیندهای امنیتی و ادغام آن‌ها در فرآیند توسعه، تیم‌ها می‌توانند تغییرات را سریع‌تر و با اطمینان بیشتری پیاده‌سازی کنند. این فرهنگ جامع، به سازمان‌ها اجازه می‌دهد در زمان کوتاهی به تغییرات بازار پاسخ دهند و فاصله خود را از رقبا حفظ کنند. مورد بعد کاهش ریسک‌های امنیتی است. شناسایی و رفع زودهنگام آسیب‌پذیری‌ها، ریسک بروز حوادث امنیتی مانند حملات سایبری را به شدت کاهش می‌دهد. این امر به سازمان‌ها کمک می‌کند از داده‌ها و دارایی‌های خود محافظت کنند و از بروز خسارات مالی جلوگیری کنند. با شناسایی و رفع مشکلات امنیتی در مراحل اولیه توسعه، هزینه‌های مربوط به اصلاحات بعدی به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
همچنین، کاهش ریسک حملات سایبری منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌های مربوط به پاسخگویی به حوادث و بازیابی سیستم‌ها می‌شود. با تمرکز بر امنیت از همان ابتدای فرآیند توسعه، کیفیت کلی نرم‌افزارها بهبود می‌یابد. نرم‌افزارهایی که با رویکرد DevSecOps توسعه می‌یابند، پایدارتر، قابل اعتمادتر و مقاوم‌تر در برابر حملات هستند. یکی دیگر از مزایای شاخص DevSecOps، تقویت همکاری بین تیم‌ها است. DevSecOps یک فرهنگ همکاری مشترک بین تیم‌های توسعه، امنیت و عملیات را به وجود می‌آورد. این همکاری مشترک به بهبود ارتباطات، کاهش شکاف‌های اطلاعاتی و افزایش بهره‌وری کمک می‌کند. بنابراین، سازمان‌هایی که از DevSecOps استفاده می‌کنند، می‌توانند به مشتریان خود اطمینان دهند که داده‌های آن‌ها امن هستند و نرم‌افزارهای آن‌ها در برابر حملات سایبری مقاوم هستند. این امر به تقویت اعتماد مشتریان و بهبود اعتبار برند کمک می‌کند. همچنین، نباید فراموش کنیم که بسیاری از سازمان‌ها ملزم به رعایت مقررات امنیتی هستند. DevSecOps به سازمان‌ها کمک می‌کند با پیاده‌سازی کنترل‌های امنیتی مناسب، با این مقررات انطباق پیدا کنند.
عناصر کلیدی DevSecOps
DevSecOps، به عنوان یک رویکرد جامع در حوزه بهبود امنیت توسعه نرم‌افزارهای کاربردی، از چند عنصر کلیدی تشکیل شده است که در کنار هم، یک راهکار قدرتمند برای تضمین امنیت نرم‌افزاری ارائه می‌دهند. این عناصر به شرح زیر هستند:
فرهنگ امنیتی: ایجاد یک فرهنگ سازمانی که در آن امنیت به عنوان یک اولویت اصلی در نظر گرفته شود، یکی از پایه‌های اصلی DevSecOps است. این فرهنگ مستلزم آن است که همه اعضای تیم، از توسعه‌دهندگان گرفته تا مدیران، مسئولیت امنیت را بر عهده بگیرند و به طور مداوم به دنبال بهبود امنیت سیستم‌ها باشند.
اتوماسیون: خودکارسازی فرآیندهای امنیتی، یکی دیگر از عناصر کلیدی DevSecOps است. با استفاده از ابزارها و اسکریپت‌های خودکار، می‌توان بسیاری از فعالیت‌های امنیتی مانند اسکن آسیب‌پذیری، تست نفوذ و بررسی پیکربندی را به صورت خودکار انجام داد. این امر باعث افزایش سرعت و دقت در شناسایی و رفع مشکلات امنیتی می‌شود.
ابزارهای امنیتی: استفاده از ابزارهای متنوع برای اجرای فعالیت‌های امنیتی، از جمله اسکنرهای آسیب‌پذیری، ابزارهای تست نفوذ، سیستم‌های مدیریت پیکربندی و ابزارهای تحلیل کد، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به طور موثر امنیت نرم‌افزار را تضمین کنند. این ابزارها باید به صورت یکپارچه در فرآیند CI/CD ادغام شوند تا به صورت خودکار و مداوم امنیت نرم‌افزار را ارزیابی کنند.
یکپارچه‌سازی امنیت در چرخه عمر توسعه: امنیت باید در تمام مراحل چرخه عمر توسعه نرم‌افزار، از طراحی تا استقرار، در نظر گرفته شود. این حرف بدان معنا است که امنیت باید به عنوان یک مولفه جدایی‌ناپذیر در هر مرحله از فرآیند توسعه گنجانده شود و نه به عنوان یک مرحله جداگانه در انتهای پروژه.
همکاری بین تیم‌ها: همکاری نزدیک بین تیم‌های توسعه، امنیت و عملیات، یکی از کلیدی‌ترین عناصر موفقیت در DevSecOps است. این همکاری به تیم‌ها کمک می‌کند درک مشترکی از اهداف امنیتی داشته باشند و با هم کار کنند تا به این اهداف دست یابند.
آموزش و آگاهی‌سازی: آموزش کارکنان در مورد مفاهیم امنیت و بهترین شیوه‌های DevSecOps، بسیار مهم است. با آموزش کارکنان، می‌توان اطمینان حاصل کرد همه افراد در سازمان نقش خود را در حفظ امنیت سیستم‌ها درک می‌کنند و به آن پایبند هستند.
پایش و نظارت مداوم: پایش مداوم وضعیت امنیتی سیستم‌ها و نرم‌افزارها، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا تهدیدات امنیتی را به سرعت شناسایی و به آن‌ها پاسخ دهند. با استفاده از ابزارهای مانیتورینگ، می‌توان تغییرات غیرعادی در سیستم‌ها را شناسایی کرد و به موقع اقدامات لازم را انجام داد.
با ترکیب این عناصر، سازمان‌ها می‌توانند یک رویکرد جامع و موثر برای تامین امنیت نرم‌افزار پیاده‌سازی کنند و از این طریق، ریسک‌های امنیتی را به حداقل برسانند و اعتماد مشتریان را جلب کنند.
تفاوت DevOps با DevSecOps: یک نگاه عمیق‌تر
DevOps و DevSecOps هر دو رویکردهایی هستند که با هدف بهبود فرآیند توسعه نرم‌افزار و افزایش سرعت و کیفیت آن به کار می‌روند. اما تفاوت اصلی آن‌ها در نحوه برخورد با امنیت است. DevOps، که مخفف Development و Operations است، بر همکاری نزدیک بین تیم‌های توسعه و عملیات تمرکز دارد تا چرخه عمر توسعه نرم‌افزار را کوتاه‌تر کند و کیفیت محصول نهایی را بهبود بخشد. در DevOps، هدف اصلی تسریع فرآیند توسعه و استقرار نرم‌افزار است. اگرچه امنیت در DevOps نادیده گرفته نمی‌شود، اما معمولا به عنوان یک مرحله جداگانه و در انتهای فرآیند توسعه در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، تیم‌های امنیتی پس از اتمام توسعه نرم‌افزار، اقدام به بررسی و رفع آسیب‌پذیری‌ها می‌کنند.
DevSecOps، که مخفف Development, Security و Operations است، یک گام فراتر گذاشته و امنیت را به عنوان یک مولفه جدایی‌ناپذیر در تمام مراحل چرخه عمر توسعه نرم‌افزار قرار می‌دهد. در DevSecOps، امنیت از همان ابتدای فرآیند طراحی و توسعه در نظر گرفته می‌شود و به صورت خودکار در CI/CD ادغام می‌شود. بنابراین، تیم‌های توسعه، امنیت و عملیات از همان ابتدا با هم همکاری می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که نرم‌افزار ایمن و با کیفیت است. در DevSecOps، امنیت به یک مسئولیت مشترک بین همه اعضای تیم تبدیل می‌شود و نه تنها به عهده تیم امنیت. به‌طور خلاصه، تفاوت اصلی بین DevOps و DevSecOps در این است که DevOps بر همکاری بین توسعه و عملیات و تسریع توسعه تمرکز دارد و امنیت را به عنوان یک مرحله جداگانه در نظر می‌گیرد. در نقطه مقابل، DevSecOps امنیت را در تمام مراحل توسعه مورد توجه قرار می‌دهد و تمامی لایه‌های توسعه به آن دقت می‌کند. با توجه به افزایش پیچیدگی تهدیدات سایبری، DevSecOps به عنوان یک رویکرد ضروری برای توسعه نرم‌افزارهای امن و قابل اعتماد شناخته می‌شود. با پیاده‌سازی DevSecOps، سازمان‌ها می‌توانند ریسک‌های امنیتی را به حداقل برسانند، هزینه‌های مربوط به اصلاح آسیب‌پذیری‌ها را کاهش دهند و اعتماد مشتریان را جلب کنند.
ویژگی‌های کلیدی DevSecOps چیست؟
تیم‌های توسعه به دلیل ویژگی‌های کلیدی ارائه شده از سوی DevSecOps به آن توجه می‌کنند. این ویژگی‌ها به شرح زیر هستند:
خودکارسازی: خودکارسازی فرآیندهای امنیتی یکی از ویژگی‌های کلیدی DevSecOps است. با استفاده از ابزارها و اسکریپت‌های خودکار، می‌توان بسیاری از فعالیت‌های امنیتی مانند اسکن آسیب‌پذیری، تست نفوذ و بررسی پیکربندی را به صورت خودکار انجام داد. این امر باعث افزایش سرعت و دقت در شناسایی و رفع مشکلات امنیتی می‌شود.
همکاری بین تیم‌ها: در DevSecOps، همکاری نزدیک بین تیم‌های توسعه، امنیت و عملیات ضروری است. همه اعضای تیم باید درک مشترکی از اهداف امنیتی داشته باشند و با هم کار کنند تا به این اهداف دست یابند.
فرهنگ امنیتی: ایجاد یک فرهنگ امنیتی در سازمان یکی دیگر از ویژگی‌های مهم DevSecOps است. در این فرهنگ، همه اعضای سازمان مسئولیت امنیت را بر عهده دارند و به طور مداوم به دنبال بهبود امنیت سیستم‌ها هستند.
ابزارهای امنیتی: استفاده از ابزارهای متنوع برای اجرای فعالیت‌های امنیتی، از جمله اسکنرهای آسیب‌پذیری، ابزارهای تست نفوذ، سیستم‌های مدیریت پیکربندی و ابزارهای تحلیل کد، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به طور موثر امنیت نرم‌افزار را تضمین کنند. این ابزارها باید به صورت یکپارچه با فرآیند توسعه ادغام شوند تا به صورت خودکار و مداوم امنیت نرم‌افزار را ارزیابی کنند.
یکپارچه‌سازی مداوم (Continuous Integration): در DevSecOps، کدهای نوشته شده به طور مرتب و چند بار در روز به یک سیستم مرکزی ارسال می‌شوند و به صورت خودکار با کدهای دیگر ادغام و تست می‌شوند. مزیت بزرگی که روش فوق ارائه می‌دهد این است که خطاها و مشکلات در همان ابتدای فرآیند توسعه شناسایی شوند و مانع از بروز مشکلات در مراحل پایانی پروژه می‌شوند.
تحویل مداوم (Continuous Delivery): در DevSecOps، نرم‌افزار به صورت مداوم و خودکار به محیط تولید مستقر می‌شود. این امر باعث می‌شود تغییرات جدید به سرعت در دسترس کاربران قرار گیرد و بازخورد آن‌ها به سرعت جمع‌آوری شود.
محدودیت‌های سیاست‌گذاری (Policy Guardrails): محدودیت‌های سیاست‌گذاری، مجموعه‌ای از قوانین و خط‌مشی‌های خودکار هستند که برای حفظ امنیت و انطباق با مقررات در سازمان‌ها تدوین و مورد استفاده قرار می‌گیرند. این قوانین، عملکردی شبیه به یک نگهبان دیجیتال دارند که به طور مداوم بر اجرای خط‌مشی‌های امنیتی سازمان نظارت می‌کنند و هرگونه انحراف از این خط‌مشی‌ها را شناسایی و گزارش می‌کنند. با استفاده از خودکارسازی، این چارچوب‌ها به طور مستمر اطمینان حاصل می‌کنند که تمام فعالیت‌ها در سازمان مطابق با استانداردهای امنیتی و قانونی تعریف‌شده انجام می‌شود. در نتیجه، سازمان‌ها می‌توانند با خیالی آسوده به توسعه محصولات و خدمات خود بپردازند و از بروز مشکلات امنیتی جلوگیری کنند.
زیرساخت نقطه پایانی (End-to-End Platform): یک زیرساخت نقطه پایانی، دید کاملی از تمام تغییرات اعمال شده در طول چرخه عمر توسعه نرم‌افزار ارائه می‌دهد. این زیرساخت، مانند یک دفترچه خاطرات دیجیتال، تمام تغییرات را ثبت می‌کند و به پرسش‌های “چه کسی”، “چه چیزی”، “کجا”، “چه زمانی” و “چرا” پاسخ می‌دهد. با این شفافیت کامل، تیم‌ها می‌توانند به راحتی روند توسعه را ردیابی کنند، مشکلات را به سرعت شناسایی کنند و از بروز خطاهای انسانی جلوگیری کنند.
کاهش ریسک‌های OWASP: در صنایع حساس مانند مالی، خرده‌فروشی و تجارت الکترونیک، حفاظت از داده‌های مشتریان از اهمیت بالایی برخوردار است. DevSecOps با ارائه یک رویکرد جامع برای امنیت، به این کسب‌وکارها کمک می‌کند در برابر تهدیدات امنیتی رایجی که در لیست OWASP Top 10 ذکر شده‌اند، از خود محافظت کنند. علاوه بر این، DevSecOps به کسب‌وکارها کمک می‌کند با استانداردهای امنیتی مهمی مانند PCI DSS نیز مطابقت داشته باشند و از اطلاعات حساس مشتریان به نحو احسن محافظت کنند.
در کل، این مفاهیم به هم پیوسته، یکپارچگی و امنیت را در فرآیند توسعه نرم‌افزار تضمین می‌کنند. با استفاده از این ابزارها و روش‌ها، سازمان‌ها می‌توانند به طور موثری از داده‌های خود محافظت کنند، به الزامات قانونی پایبند باشند و اعتماد مشتریان را جلب کنند.
ابزارهای حیاتی DevSecOps چه چیزهایی هستند؟
امروزه، ابزارهای مختلفی در ارتباط با DevSecOps مورد استفاده قرار می‌گیرند. اولین مورد اسکنرهای آسیب‌پذیری هستند. این ابزارها به طور خودکار کدها، زیرساخت‌ها و برنامه‌های کاربردی را برای شناسایی آسیب‌پذیری‌ها بررسی می‌کنند. با استفاده از این ابزارها می‌توان از وجود آسیب‌پذیری‌هایی که مهاجمان می‌توانند از آن‌ها سوء استفاده کنند، آگاه شد و اقدامات لازم برای رفع آن‌ها را انجام داد. ابزارهای تست نفوذ (Penetration Testing Tools) نیز اقدام به شبیه‌سازی حملات سایبری می‌کنند تا نقاط ضعف سیستم‌ها را شناسایی کنند. با استفاده از این ابزارها می‌توان از دیدگاه یک مهاجم به سیستم نگاه کرد و نقاط ضعف آن را قبل از اینکه مهاجمان آن‌ها را کشف کنند، برطرف کرد.
همچنین، ابزارهای تحلیل کد ایستا (SAST) سرنام Static Application Security Testing، بدون اجرای کد، کدهای منبع را بررسی می‌کنند تا آسیب‌پذیری‌های بالقوه را شناسایی کنند. SAST می‌تواند خطاهای رایجی مانند تزریق SQL، XSS و سایر آسیب‌پذیری‌های تزریق را شناسایی کند. به‌عنوان یک راهکار مکمل، ابزارهای تحلیل کد پویا (DAST) سرنام Dynamic Application Security Testing در اختیار ما قرار دارند که با اجرای برنامه کاربردی، آسیب‌پذیری‌ها را شناسایی می‌کنند. DAST می‌تواند مواردی مثل آسیب‌پذیری‌های مربوط به وب سرورها و برنامه‌های وب را شناسایی کند. همچنین، ابزارهای مدیریت پیکربندی (Configuration Management Tools)، کمک می‌کنند پیکربندی سیستم‌ها را به صورت خودکار مدیریت کنیم و از تغییرات ناخواسته جلوگیری کنیم.
با استفاده از این ابزارها می‌توان اطمینان حاصل کرد همه سیستم‌ها مطابق با استانداردهای امنیتی پیکربندی شده‌اند. یکی دیگر از ابزارهای کاربردی و مهم، ابزارهای مدیریت دسترسی (IAM) سرنام Identity and Access Management هستند که اجازه می‌دهند دسترسی کاربران به منابع سیستم را مدیریت کنیم. با استفاده از IAM می‌توان اطمینان حاصل کرد هر کاربر تنها به منابعی که برای انجام وظایف خود نیاز دارد دسترسی دارد. در سویی دیگر، راه‌حل‌های زیرساخت به عنوان کد (IaC) سرنام Infrastructure as Code قرار دارند که اجازه می‌دهند زیرساخت‌های خود را به صورت کد تعریف کنید و تغییرات را به صورت خودکار اعمال کنید. با استفاده از IaC می‌توانید مانع از اعمال پیکربندی‌های نادرست شوید و امنیت زیرساخت را بهبود بخشید.
در نهایت، ابزارهای ارزیابی ریسک قرار دارند که اجازه می‌دهند تا ریسک‌های امنیتی را ارزیابی و اولویت‌بندی کنید. با استفاده از این ابزارها می‌توانید منابع را برای کاهش ریسک‌ها، به موارد مهم‌تر اختصاص دهید. علاوه بر این ابزارها، فرهنگ‌سازی امنیت، آموزش کارکنان و همکاری نزدیک بین تیم‌های توسعه، امنیت و عملیات نیز از عوامل کلیدی موفقیت در پیاده‌سازی DevSecOps هستند. با استفاده از این ابزارها و رویکردها، سازمان‌ها می‌توانند امنیت را به طور یکپارچه در فرآیند توسعه نرم‌افزار خود بگنجانند و در نتیجه، نرم‌افزارهای امن‌تر و قابل اطمینان‌تری تولید کنند.
نویسنده: حمیدرضا تائبی
