تهدیدات سایبری
امنیت شبکه مجموعه‌ای از اقدامات، فناوری‌ها و خط‌مشی‌هایی است که برای حفاظت از شبکه‌های کامپیوتری در برابر دسترسی غیرمجاز، استفاده نادرست، افشا، اختلال، تغییر، تخریب و تحریف تدوین و پیاده‌سازی می‌شوند. به عبارت ساده‌تر، امنیت شبکه به معنای محافظت از اطلاعات و سیستم‌ها در برابر تهدیدات سایبری است.
امنیت شبکه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا شبکه‌ها نقش حیاتی در زندگی روزمره ما ایفا می‌کنند. از کسب‌وکارهای کوچک گرفته تا سازمان‌های بزرگ، همه به نوعی به شبکه‌های کامپیوتری متکی هستند. با افزایش وابستگی به فناوری، تهدیدات سایبری نیز پیچیده‌تر و متنوع‌تر شده‌اند. هکرها و مجرمان سایبری به دنبال راه‌هایی برای نفوذ به شبکه‌ها، سرقت اطلاعات حساس، اخلال در عملیات و ضربه زدن به سازمان‌ها هستند.
برای مقابله با این تهدیدات، سازمان‌ها از طیف گسترده‌ای از ابزارها و تکنیک‌های امنیتی استفاده می‌کنند. این ابزارها شامل فایروال‌ها، سیستم‌های تشخیص نفوذ، رمزنگاری، احراز هویت چند عاملی، به‌روزرسانی‌های منظم نرم‌افزاری و آموزش کاربران در مورد امنیت سایبری است. هدف از به‌کارگیری این ابزارها، ایجاد یک لایه دفاعی چندگانه برای محافظت از شبکه در برابر حملات مختلف است. به طور کلی، امنیت شبکه مبحثی پویا و دائما در حال تکامل است. به همین دلیل، با ظهور فناوری‌های جدید و پیچیده‌تر شدن تهدیدات، سازمان‌ها باید به طور مداوم اقدامات امنیتی خود را ارزیابی و به‌روز کنند.
استانداردهای امنیتی؛ چارچوبی برای حفاظت از اطلاعات
استانداردهای امنیتی مجموعه‌ای از قوانین، دستورالعمل‌ها و بهترین شیوه‌هایی هستند که برای ایجاد، حفظ و بهبود امنیت اطلاعات در سازمان‌ها و سیستم‌های کامپیوتری تدوین شده‌اند. این استانداردها، چارچوبی مشخص برای شناسایی، ارزیابی و مدیریت ریسک‌های امنیتی فراهم می‌کنند و به سازمان‌ها کمک می‌کنند در برابر تهدیدات سایبری پایدارتر شوند. چرا استانداردهای امنیتی مهم هستند؟ استانداردها یک زبان مشترک برای متخصصان امنیت اطلاعات ایجاد می‌کنند و به آن‌ها کمک می‌کنند از یک رویکرد یکپارچه برای مدیریت امنیت اطلاعات استفاده کنند. با پیروی از استانداردهای امنیتی، سازمان‌ها می‌توانند ریسک‌های امنیتی را به حداقل برسانند و از وقوع حوادث امنیتی جلوگیری کنند. همچنین، رعایت استانداردهای امنیتی، اعتماد مشتریان، شرکا و ذینفعان را به سازمان افزایش می‌دهد. این در حالی است که نباید از این نکته غافل شویم که بسیاری از استانداردهای امنیتی با قوانین و مقررات قانونی مرتبط با حفاظت از داده‌ها همسو هستند. امروزه، انواع مختلفی از استانداردهای امنیتی در دسترس قرار دارند که از مهم‌ترین آن‌ها به موارد زیر باید اشاره کرد.
استاندارد ISO/IEC 27001: کلیدی برای امنیت اطلاعات سازمان‌ها
ISO/IEC 27001، یک استاندارد بین‌المللی است که برای ساخت، پیاده‌سازی، نگهداری و بهبود مستمر سیستم مدیریت امنیت اطلاعات (ISMS) طراحی شده است. این استاندارد جامع‌ترین و شناخته‌شده‌ترین چارچوب برای مدیریت امنیت اطلاعات در سازمان‌ها محسوب می‌شود. ISO 27001 به سازمان‌ها کمک می‌کند تا ریسک‌های مرتبط با امنیت اطلاعات را شناسایی، ارزیابی و کاهش دهند و از اطلاعات حساس خود در برابر تهدیدات سایبری محافظت کنند. این استاندارد، مجموعه‌ای از کنترل‌های امنیتی را ارائه می‌دهد که به سازمان‌ها اجازه می‌دهد با توجه به نیازها و شرایط خاص خود، اقدامات امنیتی مناسب را انتخاب و پیاده‌سازی کنند. کنترل‌های امنیتی موجود در ISO 27001 شامل مواردی مانند مدیریت دسترسی، رمزنگاری، مدیریت حوادث امنیتی، آموزش کارکنان و مدیریت ارتباطات هستند. با پیاده‌سازی ISO 27001، سازمان‌ها می‌توانند اعتماد مشتریان، شرکا و ذینفعان را جلب کرده و از خود در برابر خسارات مالی و اعتباری ناشی از حوادث امنیتی محافظت کنند. یکی از مزایای مهم ISO 27001، انطباق‌پذیری آن با انواع مختلف سازمان‌ها است. صرف نظر از اندازه، صنعت یا نوع فعالیت، هر سازمانی می‌تواند از این استاندارد برای بهبود امنیت اطلاعات خود استفاده کند. همچنین، ISO 27001 به سازمان‌ها کمک می‌کند تا با مقررات قانونی و الزامات صنعت خود مطابقت داشته باشند.
NIST Cybersecurity Framework (CSF)، چارچوب امنیت سایبری NIST
چارچوب امنیت سایبری (NIST Cybersecurity Framework)، مجموعه راهنما و بهترین شیوه‌ها است که توسط موسسه ملی استانداردها و فناوری ایالات متحده (NIST) طراحی شده است تا سازمان‌ها را در ارزیابی و بهبود توانایی‌شان در پیشگیری، تشخیص و پاسخ به ریسک‌های سایبری کمک کند. این چارچوب به عنوان یک راهکار ساختارمند برای مدیریت ریسک‌های سایبری، استانداردها، دستورالعمل‌ها و بهترین شیوه‌های موجود را یکپارچه می‌کند. چارچوب NIST CSF از سه مولفه اصلی تشکیل شده است که کرنل، سطوح پیاده‌سازی و پروفایل‌ها نام دارد. هسته یا کرنل، پنج عملکرد اصلی امنیت سایبری را مشخص می‌کند: شناسایی، محافظت، تشخیص، پاسخ و بازیابی. هر یک از این عملکردها به زیرمجموعه‌های خاص‌تری تقسیم می‌شود تا رویکردی جامع برای مدیریت ریسک‌های سایبری ارائه دهد. سطوح پیاده‌سازی به سازمان‌ها کمک می‌کند تا میزان بلوغ اقدامات امنیتی خود را ارزیابی کنند. پروفایل‌ها نیز به سازمان‌ها امکان می‌دهند تا چارچوب را با توجه به ریسک‌های خاص و نیازهای خود سفارشی کنند. NIST CSF با استانداردهای بین‌المللی دیگر مانند ISO/IEC 27001 همسو است و به سازمان‌ها کمک می‌کند با بهترین شیوه‌های جهانی شبکه سازمانی را پیاده‌سازی کنند.
PCI DSS، استاندارد امنیت کارت‌های پرداخت (PCI DSS)
استاندارد امنیت صنعت کارت‌های پرداخت (PCI DSS) مجموعه‌ای از الزامات امنیتی است که برای سازمان‌هایی که با اطلاعات کارت‌های پرداخت سر و کار دارند، الزامی است. این استاندارد توسط شورای استانداردهای امنیتی صنعت کارت‌های پرداخت (PCI SSC) تدوین شده است و هدف آن، حفاظت از داده‌های کارت‌های اعتباری و دبیت در برابر سرقت و کلاهبرداری است. PCI DSS شامل مجموعه‌ای از 12 دستورالعمل الزام‌آور است که در شش گروه اصلی دسته‌بندی می‌شوند. این الزامات، سازمان‌ها را ملزم می‌کند تا اقدامات امنیتی خاصی را برای محافظت از داده‌های کارت‌های بانکی اجرا کنند. برخی از این الزامات شامل نصب فایروال، رمزگذاری داده‌ها، استفاده از نرم‌افزارهای ضدویروس، مدیریت دسترسی به سیستم‌ها و نظارت بر شبکه‌ها می‌شود. سازمان‌هایی که ملزم به رعایت PCI DSS هستند، باید به صورت دوره‌ای به ارزیابی انطباق بپردازند. این ارزیابی می‌تواند توسط خود سازمان (با استفاده از پرسشنامه‌های خودارزیابی) یا توسط یک ارزیاب امنیتی واجد شرایط انجام شود. سطح ارزیابی بسته به حجم تراکنش‌های کارت پرداخت سازمان متفاوت است. چرا PCI DSS مهم است؟ هدف اصلی PCI DSS، محافظت از اطلاعات حساس صاحبان کارت‌های اعتباری در برابر سرقت و سوءاستفاده است. عدم رعایت PCI DSS می‌تواند منجر به جریمه‌های سنگین از سوی شرکت‌های صادرکننده کارت‌های پرداخت شود و همچنین نشان‌دهنده تعهد به امنیت داده‌ها بوده که اعتماد مشتریان را به سازمان افزایش می‌دهد. در نهایت، از طریق پیاده‌سازی اقدامات امنیتی مناسب، سازمان‌ها می‌توانند هزینه‌های ناشی از نقض امنیتی را کاهش دهند.
استاندارد امنیتی HIPAA
HIPAA سرنام Health Insurance Portability and Accountability Act با هدف محافظت از اطلاعات سلامت شخصی (PHI) افراد به تصویب رسیده است. PHI شامل هرگونه اطلاعاتی می‌شود که بتوان از طریق آن یک فرد را شناسایی کرد و به اطلاعات سلامت او دسترسی پیدا کرد. این اطلاعات می‌تواند شامل نام، تاریخ تولد، شماره بیمه، تشخیص‌های پزشکی، نتایج آزمایش‌ها و هرگونه اطلاعات دیگری باشد که به یک فرد خاص مربوط شود. HIPAA قوانین سخت‌گیرانه‌ای را برای حفاظت از PHI در نظر گرفته است. این قوانین شامل مقرراتی در مورد نحوه جمع‌آوری، استفاده و نگهداری اطلاعات سلامت افراد هستند. همچنین، HIPAA الزاماتی را برای سازمان‌هایی که با اطلاعات سلامت افراد سر و کار دارند، مانند بیمارستان‌ها، پزشکان، شرکت‌های بیمه و ارائه دهندگان خدمات درمانی، تعیین می‌کند. این سازمان‌ها موظف هستند اقدامات امنیتی مناسب را برای محافظت از PHI در برابر دسترسی غیرمجاز، افشا، تغییر یا تخریب به کار گیرند. به بیان دقیق‌تر، هدف اصلی HIPAA ایجاد تعادل بین حریم خصوصی افراد و اشتراک‌گذاری اطلاعات سلامت برای ارائه خدمات درمانی باکیفیت است.
استاندارد امنیتی NIST SP 800-53
استاندارد NIST SP 800-53 یک سند راهنما و مرجع جامع در حوزه امنیت اطلاعات است که توسط موسسه ملی استانداردها و فناوری ایالات متحده منتشر شده است. این استاندارد، مجموعه‌ای از کنترل‌ها و دستورالعمل‌های امنیتی را برای سیستم‌ها و سازمان‌ها ارائه می‌دهد تا به آن‌ها در محافظت از اطلاعات حساس و حیاتی کمک کند. NIST SP 800-53 به عنوان یک چارچوب کلی برای مدیریت ریسک‌های امنیتی عمل می‌کند. این استاندارد، کنترل‌های امنیتی را در حوزه‌های مختلفی مانند کنترل دسترسی، امنیت شبکه، مدیریت وقایع امنیتی، حفاظت از اطلاعات حساس و … پوشش می‌دهد. با استفاده از این استاندارد، سازمان‌ها می‌توانند یک برنامه جامع برای امنیت اطلاعات خود تدوین کنند و اطمینان حاصل کنند که سیستم‌ها و داده‌های آن‌ها در برابر تهدیدات سایبری به خوبی محافظت می‌شوند. یکی از ویژگی‌های برجسته NIST SP 800-53، انعطاف‌پذیری آن است. این استاندارد به سازمان‌ها اجازه می‌دهد با توجه به نیازها، اندازه و پیچیدگی سیستم‌ها، کنترل‌های امنیتی مناسب را انتخاب و پیاده‌سازی کنند. همچنین، NIST SP 800-53 به طور مداوم به‌روزرسانی می‌شود تا با پیشرفت‌های فناوری و ظهور تهدیدات جدید همگام باشد.
چگونه از شبکه‌های سازمانی در برابر تهدیدات سایبری محافظت کنیم؟
حفاظت از شبکه‌ها در برابر تهدیدات سایبری امری حیاتی برای سازمان‌ها و افراد در دنیای دیجیتال امروز است. با گسترش تکنولوژی و افزایش حملات سایبری، محافظت از شبکه‌ها در برابر تهدیدات مختلفی مانند ویروس‌ها، بدافزارها، حملات هکری و نفوذ غیرمجاز به یک دغدغه اصلی تبدیل شده است. برای محافظت از شبکه‌ها، می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. این روش‌ها شامل نصب فایروال‌های قوی، به‌روزرسانی مداوم سیستم‌عامل‌ها و نرم‌افزارها، استفاده از نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس و ضد بدافزار، آموزش کاربران در مورد خطرات امنیتی، ایجاد رمزهای عبور قوی و منحصر به فرد برای هر حساب کاربری، استفاده از احراز هویت دو مرحله‌ای، رمزنگاری داده‌ها، تقسیم‌بندی شبکه، نظارت مداوم بر شبکه و انجام تست‌های نفوذپذیری می‌شود. همچنین، ایجاد یک سیاست امنیتی جامع و آموزش کارکنان در مورد این سیاست، نقش بسیار مهمی در ارتقای سطح امنیت شبکه ایفا می‌کند. به بیان دقیق‌تر، حفاظت از شبکه‌ها نیازمند یک رویکرد چندجانبه است که شامل اقدامات فنی، مدیریتی و آموزشی می‌شود. با ترکیب این اقدامات و با توجه به پیچیدگی روزافزون تهدیدات سایبری، سازمان‌ها می‌توانند سطح امنیت شبکه خود را به طور قابل توجهی افزایش دهند و از اطلاعات حساس خود در برابر حملات سایبری محافظت کنند.
نقشه راه و سند جامع برای محافظت از شبکه‌های سازمانی
همان‌گونه که اشاره کردیم، در دنیای امروز، شبکه‌های سازمانی به عنوان شاهرگ حیاتی سازمان‌ها عمل می‌کنند و هرگونه اختلال یا نفوذ در آن‌ها می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد. از این رو، تدوین یک نقشه راه جامع و مستند برای حفاظت از شبکه‌های سازمانی، امری ضروری است. اکنون با توجه به توضیحاتی که ارائه کردیم، قصد داریم یک نقشه راه پیشنهادی را آماده کنیم. روند آماده‌سازی این نقشه بسته به الزامات و پیچیدگی‌های سازمانی متفاوت است، اما به طور کلی تمامی چارچوب‌های محافظت از شبکه‌های سازمانی ملزومات زیر را دارند:
۱. ارزیابی وضعیت موجود
- شناسایی تمامی دستگاه‌ها، نرم‌افزارها و سیستم‌های متصل به شبکه
- ارزیابی آسیب‌پذیری‌های موجود در شبکه
- بررسی سیاست‌های امنیتی فعلی و میزان رعایت آن‌ها
- شناسایی تهدیدات بالقوه
۲. تدوین خط‌مشی امنیتی جامع
- تعریف اهداف امنیتی
- تعیین نقش و مسئولیت‌ها
- تدوین دستورالعمل‌های امنیتی برای کاربران
- تعیین فرآیندهای پاسخ به حوادث
۳. پیاده‌سازی کنترل‌های امنیتی
کنترل‌های فنی:
- نصب فایروال‌های قوی
- به‌روزرسانی مداوم سیستم‌عامل‌ها و نرم‌افزارها
- استفاده از نرم‌افزارهای امنیتی (آنتی‌ویروس، IPS، IDS)
- رمزنگاری داده‌ها
- تقسیم‌بندی شبکه
- احراز هویت دو مرحله‌ای
کنترل‌های مدیریتی:
- آموزش کاربران در زمینه امنیت
- ایجاد فرآیندهای پشتیبان‌گیری منظم
- انجام تست‌های نفوذپذیری
- نظارت بر فعالیت‌های شبکه
کنترل‌های فیزیکی:
- کنترل دسترسی به تجهیزات شبکه
- نظارت بر محیط فیزیکی
۴. مدیریت و نظارت
- پیگیری مستمر وضعیت امنیتی شبکه
- تجزیه و تحلیل لاگ‌ها
- به‌روزرسانی مداوم سیاست‌های امنیتی
- انجام بازنگری‌های دوره‌ای
به طور کلی، یک سند جامع امنیت شبکه باید شامل موارد زیر باشد:
- مقدمه: اهمیت امنیت شبکه و اهداف سند.
- دامنه: سیستم‌ها و شبکه‌هایی که تحت پوشش سند هستند.
- تعاریف: اصطلاحات تخصصی مورد استفاده در سند.
- ارزیابی ریسک: شناسایی و ارزیابی تهدیدات و آسیب‌پذیری‌ها.
- سیاست‌های امنیتی: قوانین و دستورالعمل‌های امنیتی.
- کنترل‌های امنیتی: لیستی از کنترل‌های فنی، مدیریتی و فیزیکی.
- فرآیندهای پاسخ به حادثه: مراحل پاسخ به حوادث امنیتی.
- آموزش: برنامه آموزشی برای کاربران
- مستندات: تمامی مستندات مرتبط با امنیت شبکه
هنگامی که قصد آماده‌سازی و پیاده‌سازی سند فوق را دارید به چند نکته مهم دقت کنید. برای پیاده‌سازی و نگهداری سیستم‌های امنیتی، منابع مالی و انسانی کافی اختصاص دهید. آموزش مداوم کارکنان در زمینه امنیت، یکی از مهم‌ترین عوامل در موفقیت استراتژی امنیتی است. انجام این‌کار نیازمند تیمی از متخصصان حرفه‌ای امنیت شبکه است. همچنین، خط‌مشی‌های امنیتی باید به صورت مداوم ارزیابی و به‌روزرسانی شوند تا بتوانند با تغییرات محیط سازگار باشند.
کلام آخر
حفاظت از شبکه‌های سازمانی یک فرآیند مداوم و پویا است. با تدوین یک نقشه راه جامع و پیاده‌سازی کنترل‌های امنیتی مناسب، می‌توان به طور قابل توجهی از شبکه‌ها در برابر تهدیدات سایبری محافظت کرد و از بروز خسارات جلوگیری نمود. تیم امنیت مفتاح رایانه‌افزار، علاوه بر استقرار شبکه‌های کلان سازمانی، در زمینه ایمن‌سازی شبکه‌ها، در کنار شما هستند تا بتوانید در مقابل مجرمان سایبری به بهترین شکل از زیرساخت‌ها محافظت کنید.
نویسنده: حمیدرضا تائبی
