ای‌ام‌دی در کنار نام‌گذاری جدید، از هسته‌های Zen 5، پردازنده‌ی گرافیکی RDNA 3.5 و بلوک‌های NPU نسل دوم XDNA 2 در پردازنده‌های جدید خود استفاده کرده تا در این نسل شاهد پیشرفت قابل توجهی باشیم. ای‌ام‌دی هفته‌ی گذشته در لس‌آنجلس از این پردازنده‌های جدید رونمایی کرد که به نظر می‌رسد، حرف‌های زیادی برای گفتن دارند و قرار است اینتل را در این زمینه با چالش بزرگی روبرو کند.
سری AMD Ryzen AI 300
با ورود به عصر کامپیوترهای مبتنی بر هوش مصنوعی، TOPS به معیاری کلیدی تبدیل شده است. ای‌ام‌دی با سرعت بیشتری نسبت به سمت نوآوری در طراحی محصولات خود رفته است و واحدهای محاسباتی شتاب‌دهنده (APU) را که مبتنی بر هوش مصنوعی هستند با سرعت بیشتری در محصولات خود ادغام کرده است. اکنون در سال ۲۰۲۴ شاهد نسل دوم این فناوری هستیم. سری فعلی Ryzen AI 300 ای‌ام‌دی با نام‌گذاری جدید و ارتقای قابل توجه، یکسری قابلیت‌های کلیدی در اختیار ما قرار می‌دهد. شکل زیر، نقشه راه طراحی پردازنده‌های جدید هوش مصنوعی را نشان می‌دهد.
هوش مصنوعی (AI) یک ویژگی کلیدی است، بنابراین جای تعجب نیست که ای‌ام‌دی روی به کارگیری هوش مصنوعی در پردازنده گرافیکی، پردازنده مرکزی و واحد پردازش عصبی (NPU) به شکل اختصاصی کار کند.
با کد رمز «استریکس پوینت»، ای‌ام‌دی در تمامی این زمینه‌ها پیشرفت‌های قابل توجهی به دست آورده است. به طوری‌که شاهد عرضه پردازنده گرافیکی RDNA 3.5 با حداکثر ۱۶ واحد محاسباتی هستیم که نسخه‌ی Radeon 890M خواهد بود، اما حالا تا ۱۲ هسته و ۲۴ رشته‌ی پردازشی را در اختیارمان قرار می‌دهد. همچنین، واحد پردازش عصبی XDNA 2 نیز با قدرت خیره‌کننده ۵۰ ترافلاپس (TOPS) در اختیارمان خواهد بود.
برخلاف انتظار از ۱۲ هسته‌ی کامل Zen 5 در قالب دو بلوک مجزا استفاده شده است. یک بلوک با ۸ هسته‌ی کم‌مصرف Zen 5c و بلوک دیگر با ۴ هسته‌ی پرقدرت Zen 5. هر کدام از این بلوک‌ها کش L3 مجزایی دارند، به این معنی که هسته‌های Zen 5 دسترسی سریع و با تأخیر پایین به کش L3 هسته‌های Zen 5c ندارند (برعکس این موضوع هم صادق است). به بیان دیگر، ۸ هسته‌ی Zen 5c به ۸ مگابایت کش L3 دسترسی دارند، اما برای دسترسی به کش ۱۶ مگابایتی هسته‌های Zen 5 دچار تاخیر خواهند شد. ای‌ام‌دی اعلام کرده است که این موضوع را در طراحی‌های آینده‌ی خود مورد بررسی قرار خواهد داد.
برای درک اهمیت این موضوع، به تفاوت بین پردازنده‌های EPYC 7002 و EPYC 7003 فکر کنید. یکی از تفاوت‌های کلیدی این است که در مدل 7003، کل خوشه‌ی پردازشی (CCD) می‌تواند به تمام کش خود دسترسی داشته باشد، در حالی که در مدل 7002 برای دسترسی به کش نیاز به عبور از واحد ورودی/خروجی (I/O) است. ای‌ام‌دی می‌گوید این تغییر مفید است، زیرا آن‌ها می‌توانند هسته‌های Zen 5 را برای عملکرد حداکثری تنظیم کنند و سپس فرکانس هسته‌های Zen 5c را برای توان عملیاتی بالاتر کاهش دهند. همچنین ای‌ام‌دی استدلال می‌کند که این روش نسبت به استفاده از دو معماری هسته‌ی متفاوت با دستورالعمل‌های ناسازگار (ISA) بهتر است. با ورود کوالکام به رقابت، ای‌ام‌دی آن‌ها را نیز به لیست مقایسه‌ی خود اضافه کرده است.
در ارتباط با عملکردهای پشت صحنه فنی، هسته‌های قدرتمند Zen ای‌ام‌دی عملکرد بسیار خوبی دارند، بنابراین در این بخش شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی هستیم. نکته‌ی جالب توجه این است که ای‌ام‌دی ادعا می‌کند عملکرد در پردازنده‌ی Snapdragon X نسبت به پردازنده‌های اینتل بهتر است. البته، ای‌ام‌دی از پردازنده‌های موجود اینتل در مقایسه‌ی خود استفاده کرده است، نه سری آینده‌ی Lunar Lake.
ای‌ام‌دی در دموی نمایش داده شده از نرم‌افزار DaVinci کمپانی Blackmagic Design استفاده کرده است. DaVinci ویژگی‌های فوق‌العاده‌ای دارد و یکی از سه نرم‌افزار کلیدی است که به شکل گسترده‌ای در حوزه صنعت از آن استفاده می‌شود. نرم‌افزار DaVinci کمپانی Blackmagic Design معمولا روی سخت‌افزار Apple Silicon عملکرد بهتری دارد، اما اکنون به نظر می‌رسد که اجرای آن روی یک لپ‌تاپ یا کامپیوتر مبتنی بر پردازنده ای‌ام‌دی، به‌خصوص با توجه به قیمت بالای حافظه و حافظه‌ی ذخیره‌سازی (NAND) اپل، بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر است. ای‌ام‌دی با ترکیب پردازنده‌ی جدید Zen 5 و کارت‌های گرافیک جدید Radeon 890M و 880M مبتنی بر معماری RDNA 3.5، عملکرد گیمینگ را به طور قابل توجهی ارتقا داده است.
جدولی که ای‌ام‌دی در این زمینه منتشر کرده و در شکل زیر آن‌را مشاهده می‌کنید، به ضرر Snapdragon X Elite تمام می‌شود. شاید بشود ادعا کرد که این پردازنده عملکرد مشابه یا مصرف باتری بهتری دارد، اما در نهایت، عدم اجرای برنامه‌ها روی معماری خاص، بزرگترین عامل تمایز به شمار می‌رود. با آزمایش چند دستگاه مجهز به M1 اپل، مشاهده می‌کنیم که روند سازگاری نرم‌افزارها بهتر شده است، اما یک لپ‌تاپ ۳۵۰۰ دلاری یا بیشتر که قادر به اجرای برخی برنامه‌ها حتی با شبیه‌ساز Rosetta نیست، چندان به مذاق کاربران خوش نخواهد آمد. البته، تمرکز اصلی روی هوش مصنوعی است. ای‌ام‌دی اذعان دارد که هنوز فاصله زیادی بین پردازنده‌های امروزی و آنچه که مدل‌های هوشمند به آن نیاز دارند، فاصله است.
سوالی که برای من پیش آمد این بود که اگر ای‌ام‌دی معتقد است هوش مصنوعی عامل اصلی فروش کامپیوترهای شخصی خواهد شد، چرا به جای هسته‌های کم‌مصرف Zen 5c، فضای بیشتری از پردازنده را به واحد NPU نسل دوم XDNA 2 اختصاص نداده است؟ به نظر می‌رسد پاسخ این باشد که ما هنوز در روزهای ابتدایی بازار کامپیوترهای هوش مصنوعی به سر می‌بریم.
کلام آخر
نسل سوم پردازنده‌های AMD Ryzen AI 300 با کد رمز «استریکس پوینت» بی‌شک گسترده‌تر از مدل‌های فعلی Ryzen 9 AI HX 370 (12 هسته / گرافیک Radeon 890M) و Ryzen 9 AI 365 (10 هسته / گرافیک Radeon 880M) عرضه خواهد شد. در عین حال، این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که آینده‌ی این پردازنده‌ها به چه سمت و سویی خواهد بود. در سری دسکتاپ Ryzen 9000، تمرکز بر روی عملکرد پردازنده‌ی مرکزی است. اما در سری موبایل، شاهد ترکیب هسته‌های CPU با اختصاص بخش زیادی از توان پردازنده به شتاب‌دهنده‌های گرافیکی و واحد پردازش عصبی هستیم.
